Göçle Gelen Kızamık Tehlikesi

Kızamık (Measles), çocukluk yaş grubunda daha sık olmak üzere her yaşta görülebilen bulaşıcı viral bir hastalıktır. Bağışık olmayan kişilere bulaşma olasılığı en yüksek olan hastalıklardan biridir. Hasta kişilerden damlacıkların solunması ya da burun boğaz salgılarına doğrudan / dolaylı temas ile bulaşır. Temas sonrası hastalığın gelişmesi için gereken süre 10–12 gündür. Hastalar döküntüler başlamadan dört gün öncesinden döküntülerin başlamasından dört gün sonrasına kadar bulaştırıcı olarak kabul edilirler.

Kuluçka döneminden sonra öksürük, yüksek ateş, nezle ve konjunktivit gelişir. Ardından ağız içinde Koplik Lekeleri diye adlandırılan lekeler görülür. 3-4 gün içerisinde de döküntüler başlar. Komplikasyon gelişmezse 7-10 gün sonra iyileşme gerçekleşir.

Hastaların yüzde 30’unda bir ya da daha fazla komplikasyon gelişmektedir. Erişkinlerde ve bir yaşından küçük çocuklarda ciddi komplikasyon riski daha yüksektir. Yüzde 1–6 zatürre, yüzde 6 ishal, yüzde 7-9 ciddi orta kulak iltihabı görülebilir. Hastalıktan korunmanın tek yolu aşılamadır. Çocukluk dönemi aşı takviminde KKK (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak) aşısı 12. ayda ve 48. ayda olmak üzere 2 doz olarak uygulanmaktadır.

Gelişmekte olan ülkelerde kızamık vakalarının yüzde 5’i hayatını kaybetmektedir. Bu yüksek mortalite oranına karşılık aşı ile önlenebilir bir hastalık olması insanlık için önemli bir kazanımdır. Hastalık ciddi bir süreç yaratmasa da komplikasyonların oluşması durumunda ciddi sorunlarla karşılaşılması muhtemeldir. 2000 yılından sonra aşılama sayesinde kızamık ölümlerinde yüzde 80 azalma meydana gelmiş ve 21 milyondan fazla ölüm önlenebilmiştir.

2018 yılında dünyada 1. doz kızamık aşılanma oranı yüzde 85 iken gerekli olan toplumsal kapsama oranı yüzde 95’in üzerinde olmalıydı. 2. doz aşılama oranı ise aynı yılda yüzde 67 idi. Aşılama oranlarının yeterli kapsayıcılık oranlarına ulaşamaması yeni kızamık salgınları için büyük bir tehdit oluşturmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü Nisan 2023’de Avrupa Bölgesi’ndeki 17 ülkede kızamık vakalarındaki artışa dikkat çekti. Yılın ilk 2 ayında bildirilen 900 vakanın, 2022 yılının tamamında karşılaşılan vaka sayısını geçtiği vurgulandı. Son 12 ayda Tacikistan’da 610, Türkiye’de 466 ve Rusya’da 414 vaka bildirildiği, bunun yanında Avustralya, Sırbistan, Özbekistan ve İngiltere’de de vaka sayılarında artış olduğu belirtildi. DSÖ bu konuda Covid–19 salgını sırasında kızamık aşısı da dahil aşılama programlarının aksamasını sorumlu tutarken aşılama programları, aşısı aksayan çocukların belirlenmesi konusunda ülkelerin çeşitli kampanyalar yapmasını önermiştir.

Türkiye’de ise Haziran 2023’de Türk Tabipleri Birliği konuya dikkat çeken bir basın toplantısı düzenledi. 2023 yılının ilk 4 ayında 2005 kişinin incelendiği ve bunlardan 1440’ının kızamık tanısının doğrulandığı belirtildi. Tanı alanlar arasında aşısız veya eksik aşılı olanların çoğunlukta olduğu ve 1 yaş altı vakaların neredeyse tamamının, 1-4 yaş arasındaki vakaların ise yarıdan fazlasının aşısız olduğu vurgulandı.

Aynı dönemde Sağlık Bakanı Fahrettin Koca kızamık ölümleri ile ilgili iddiaları reddederken son yıllarda yurt dışından gelen vakalara bağlı olarak kızamık vakalarında artış yaşandığını açıkladı. Covid–19 salgını ve buna bağlı aşı reddi kampanyalarına rağmen kızamık aşı grubunda aşı kapsayıcılığının yüzde 95’in üzerinde olduğunu ancak Türkiye’de yaşayan yabancılar arasında bu oranın   yüzde 87-92 civarında olduğunu vurguladı. Temmuz ayındaki bir açıklamasında ise Koca, göç nedeniyle kızamık vakalarının arttığını belirtmişti.

Şimdi Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın belirttiği gibi göç etkisi Türkiye’deki Kızamık vaka sayını nasıl etkileyebilir, bunu inceleyelim.

Dünya Sağlık Örgütü 2020 yılı Dünya Sağlık İstatistiklerine göre Türkiye’de hedef nüfusun KKK aşısı yönünden yüzde 93 oranında aşılandığını görüyoruz. Bu oran hem Dünya hem DSÖ Avrupa Bölgesi ülkeleri arasında oldukça başarılı bir oran. Dünya ortalaması yüzde 70, DSÖ Avrupa Bölge ortalaması ise yüzde 91. Hatta DSÖ Avrupa Bölgesi’nde 53 ülkeden veri alınabilen 47 ülke arasında ülkemizden daha yüksek aşılama oranına sahip sadece 17 ülke bulunuyor. DSÖ Avrupa Bölgesi’ni de dünyada en yüksek bölge ortalamasına sahip 2. Bölge olarak sayabiliriz. Bu durumda Türkiye dünyanın kızamık bulaşıcılığı açısından en güvenilir ülkeleri arasındadır diyebiliriz.

Ülkemize son yıllarda yoğun bir şekilde sığınan ve sayılarının 15-17 milyon arasında olduğu söylenen sığınmacıların çoğunlukla Suriye ve Afganistan’dan geldiğini biliyoruz. Bu 2 ülke de DSÖ Avrupa Bölge ülkeleri olarak kabul ediliyorlar. Yani % 91 olan DSÖ Avrupa Bölge ortalamasına dahil olan bir popülasyondan bahsediyoruz.

DSÖ Dünya Sağlık İstatistikleri 2022 raporunda KKK aşılama oranı Suriye’de yüzde 53, Afganistan’da ise bu oran yüzde 43 olarak açıklandı. Tabii ki ülkemize sığınan kişiler arasındaki aşılanma oranları hakkında kesin bir bilgimiz yok. Ayrıca Türkiye’deki Sağlık Bakanlığı uygulamaları ile bu oranlar nasıl etkilenmiştir, bunu da bilmiyoruz.

Ancak kaba bir hesapla sığınmacıların da ülkelerindeki oranlarla göç ettiğini düşünürsek en iyi ihtimalle aramıza katılan kişilerin aşılanma yüzdesi yaklaşık yüzde 50 civarındadır. Topraklarımızda yaşayan insanlar arasında neredeyse yüzde 85 civarına gerileyen bir aşılanma oranı ile karşı karşıya durumdayız. Beklenen aşılanma oranının yüzde 95’in üzerinde olması gerçeğinden hareketle ciddi bir tehdit altında olduğumuzu söyleyebiliriz.

Bu dönemde yapılması gereken en önemli çalışma, sığınmacılara yönelik aşılama uygulamalarının radikal bir şekilde yerine getirilmesidir. Kızamık, Kızamıkçık ve Kabakulak kombinasyonu ile yapılan aşılama çalışmalarında bu tür durumlarda önerilen 3. doz aşının da rutin uygulamaya sokulması, sığınmacıların sıkı bir şekilde kayıt altına alınması, aile hekimliği sistemine entegre edilmesi, kayıt dışı sığınmacılar konusunun da özellikle bulaşıcı hastalıkları tetikleme riski yönünden de değerlendirilmesi çok önemlidir.

2019–2022 yılları arasında yaşanan pandemi ile dünya düzeninin nasıl yerle bir olduğunu hepimiz gördük. Dünyanın yeni salgınlara pek tahammülü kalmadı. Bu yüzden yeni salgınlara yol açmadan yaşam kalitemizi artırmaya çalışmalıyız. Bunun da yegâne yolu koruyucu hekimlik çalışma ve uygulamalarına hem kişisel hem de toplumsal düzeyde daha fazla önem vermektir.

İlham Veren Kadınlar: Selma Rıza Feraceli

Kadınların seslerini duyuramadığı 18. yüzyılda, kalemiyle hürriyet mücadelesinde aktif rol oynamış; kadınların bilinçlenmesi için uğraş vermiştir. İlk kadın gazetecimiz ve Sorbonne Üniversitesi’nde okuyan ilk Türk kadınımızdır. 20 yaşında Uhuvvet adlı romanını yazmıştır. Kurucularından olduğu Kızılay’ın 5 yıl süreyle Genel Sekreterliğini yapmıştır. Kurtuluş Savaşı sırasında tam bağımsızlık mücadelesini şiddetle savunmuştur. Milliyetçi akımın kadın önderi, hayatı boyunca da “Cumhuriyet Devrimleri”nin yılmaz savunucusu olmuştur.

Selma Rıza Feraceli

1872 >>

1872’de İstanbul’da dünyaya geldi. Babası Şura-yı Devlet ve Meclis-i Âyan üyelerinden Ali Rıza Bey, annesi ise Avusturyalı Macar asıllı asil bir ailenin müslümanlığı seçmiş kızı Nâile Hanım’dır. Selma, çiftin yedi çocuğunun en küçüğüydü. Evde özel ders alarak yetiştirildi. İyi derecede Fransızca öğrendi. Eğitiminde, ağabeyi Ahmed Rıza’nın büyük etkisi oldu.

1889 >>

Ağabeyi 1889’da Fransa’ya gitmiş ve orada Jön Türk hareketine katılmıştı. Selma Rıza, ailesinden gizlice İstanbul’dan kaçarak Paris’teki ağabeyinin yanına gitti ve eğitimini Sorbonne Üniversitesi’nde sürdürdü. Paris’te on yıl yaşadı. İttihat ve Terakki Cemiyeti Paris Şubesi’ne üye oldu. Cemiyetin tek kadın üyesiydi. Ahmed Rıza Bey’in çıkardığı ve Fransızca olarak yayımlanan Meşveret Gazetesi’nde, Türkçe olarak yayımlanan Şuray-ı Ümmet Gazetesi’nde çalıştı. İlk Türk kadın gazeteci unvanını Paris yıllarındaki çalışmaları ile aldı.

1892 >>

Henüz 20 yaşındayken, 1892 yılında kaleme aldığı “Uhuvvet | Kardeşlik” adlı romanı ancak 1999 yılında dili sadeleştirilerek Kültür Bakanlığı tarafından yayımlandı. Yazdığı dönemde maddi yetersizlikler yüzünden yayımlayamadığı romanında, kadın sorununa değinmiştir.

1899 >>

1899 yılından itibaren “sosyal açıdan kadın” konusu ile ilgilendi, bu konuda bir uzman kabul edildi.

1908 >>

Selma Rıza, 1908’de II. Meşrutiyet’in ilanı üzerine İstanbul’a döndü. Yurda dönüşünden sonra gazetecilik yapmadı ancak sosyal hayatta rol almaya devam etti. Meşrutiyet’in ilanından sonra yeniden teşkilatlandırılan Hilal-i Ahmer (Kızılay) Cemiyeti’nde çalıştı. Beş yıl boyunca Genel Sekreterlik yaptı ancak yönetimdekilerle görüş ayrılığına düşünce kurumdan ayrıldı.

1910 >>

1910-1912 yılları arasında iki roman daha yazdı ancak yayımlamadı. Hanımlara Mahsus Gazete ve Kadınlar Dünyası gibi yayın organlarında yazılar yayımladı. İstanbul’da Müslüman Osmanlı kadınları için okullar açılması uğrunda mücadele etti. Meclis-i Mebûsan Reisi olan ağabeyi Ahmed Rıza’nın da ön ayak olmasıyla Kandilli’deki Adile Sultan Sarayı’nın Türkiye’nin ilk yatılı kız lisesi olarak açılmasına yardımcı oldu.

1931 >>

1931 yılında hayatını kaybetti.

Beyaz Yakalı Yönetmen İlker Köklük

Okulun ele avuca sığmaz ve en yaramaz öğrencisiydi. Bir gün; sınıfça gittiği oyunu sabote etmesin diye öğretmeni tarafından en arka sıraya oturtulup başına nöbetçi dikilen tiyatroda, oyunculuk yeteneğini keşfetti ve o gün hayatının akışı değişti.

Yıllarca; oyunculuk, yazarlık, yönetmenlik ve seslendirme yaptıktan sonra bir arkadaşıyla Aksine Tiyatro’yu kurdu. Zamanla bu alanların para kazanmak adına icra edilmek için fazla hassas alanlar olduğuna karar verip beyaz yakalı oldu. “Kendi parasıyla kendi sanatını yapma” yolunu seçti. 2010 yılından sonra ise sinema, tiyatronun önüne geçmeye başladı. Bu süreçte 4 kısa metrajlı film çekti. “Üyesi oldukları mafya çetesine demokrasi getirmeye kalkan 3 kafadarın hikâyesini” kaleme aldığı ve yönetmenliğini yaptığı “Konsensüs” adlı kısa filmi, festivallerde önemli bir başarı yakaladı. İlker Köklük’ün sanat yolculuğu uzun süredir devam ediyor. Bu yolculukta yaşadığı pek çok hikâyesi var. Hele biri var ki inanılır gibi değil…

Film çekmek için New York’a gitti. Filmin büyük bir bölümünü çekip bazı bölümlerini tamamlayamadan Türkiye’ye döndü. Bir sabah sağ koluna giren bir kramp ile uyandı. Yarım saat sonra sağ kolu, iki saat sonra da konuşma yeteneğini kaybetti. Hastaneye kaldırıldı. Beyninin sol tarafında ceviz büyüklüğünde bir tümör olduğunu öğrendi. Tümör, sağ kolu ve konuşma yeteneğini yöneten bölgeye zarar vermişti. Hastaneye yatırıldı ve tümörün alınacağı ameliyatı beklemeye başladı. Odaya gelip yatağa yatırılınca hemen bir not defteri ve kalem istedi. Sol elle yazdığı ilk şey “Kameramı getirin” oldu. Tiyatro öğrencilerinden biri doktordu ve ameliyatı yapacak profesörü tanıyordu. Ona durumu anlattı ve o da kabul etti. Doktor öğrencisi, ameliyata girerek çekim yaptı.

Yönetmen İlker Köklük, “Dünyada, kendi filmindeki karakteri oynayıp, filmde kendi beynini de göstermiş tek film yönetmeniyim sanırım” diyor tebessüm ederek… Tabii asıl enteresan olan beyninde tümör olduğunu bilmeden beyninde tümör olan birinin hikâyesini yazması, ardından oyuncunun hastalanması yüzünden rolü canlandırması ve hastane sahnelerini çekemeden aynı hastalıkla hastaneye düşmesi. Bunların arasında şu an bilimsel olarak açıklayamadığımız bir bağlantı var muhakkak. Mucize diye adlandırdığımız şeyler zaten öyle değil mi?

Beyaz Yakalı Yönetmen İlker Köklük, Bodrum Dergi’nin bu ayki konuğu oldu ve kariyer yolculuğunu filtresiz olarak bizimle paylaştı. İşte İlker Köklük’ün eşsiz sanat yolculuğundan kesitler…

Okurlarımıza sizi tanıtarak başlayalım. Kimdir İlker Köklük?

1976 yılında Samsun’da doğdum. Aslen Çarşambalıyım. Üniversiteye kadar Samsun’da yaşadım ve hafta sonlarımı yoğunlukla, ‘anlatsan kimse inanmaz’ diye tanımlanan olayların sıradanlaştığı memleketim Çarşamba’da geçirdim. Bugün yazdıklarıma biraz komik bulaşıyorsa sanırım o günlerde yaşadıklarımdandır. Ardından Samsun’dan üniversite için ayrıldım ve Uludağ Üniversitesi’nde İktisat okudum. Orada da Türkiye sol siyasetinin içinde 90’lı yılları yaşadım. Bugün yazdıklarıma her türlü faşizm karşıtlığı ve adalet arayışı bulaşıyorsa, bunlar da Bursa’da yaşadıklarımdandır. Ardından okul bitince İstanbul’a geldim ve yıllarca; yazarlık, yönetmenlik, oyunculuk ve seslendirme yaptım. Ancak zamanla bu alanların para kazanmak adına icra edilmek için fazla hassas alanlar olduğuna karar verip beyaz yakalı oldum. Kendi paramla kendi sanatımı yapma yolunu seçtim. Bu yolculuk uzun süredir devam ediyor.

Büyürken ailemde ve çevremde hiç sanatçı yoktu. İlkokuldayken, okulla birlikte gittiğimiz bir çocuk oyununda tiyatro ile tanıştım. Yani kendisi benimle tanıştı, aracı olmadan. Kendisini çok sevdim ve o günden beri hep hayatımın bir parçası oldu. 1995 yılından bu yana tiyatro yapıyorum. Çeşitli projelerde yer aldıktan sonra 2006 yılında dostum Birol Hanbayat’la birlikte Aksine Tiyatro’yu kurdum. Ben, yeni mezun olmuştum ve oyunculukla seslendirme yapıyordum, Birol ise hukuk okuyordu. Beyoğlu Tepebaşı’nda izbe bir depo kiraladık ve sahne hâline getirip adını Aksine Sahne koyduk. Bu tiyatroda 2016 yılına kadar yazdığım 4 oyunu sahneledik. Oyunlarım başka tiyatrolar tarafından da sahnelendi ve Mitos Boyut Yayınevi’nde basıldı. Son oyunum “Konsensüs” ise Ayrık Otu Yayınları’ndan basılacak. 2010 yılından sonra ise sinema sanatı, tiyatronun önüne geçmeye başladı benim için. O dönemden bu yana 4 kısa metraj film çektim.

Şu, sizi tiyatroyla tanıştıran günü anlatır mısınız?

Ben ilkokuldayken ikişerli sıra olunur ve bir tiyatro salonuna gidip oyun izlenirdi. Ben de sınıftaki birkaç arkadaşımla birlikte sınıfın en yaramazlarındandım. Öğretmenimiz oyunu sabote etmeyelim diye bizi en arka sıraya yerleştirip hemen önümüze de üst sınıftan bir ağabeyi oturttu ve bizim önlere gelmemize asla izin vermemesini tembihledi. Oyun başlayana kadar bunda bir sorun yoktu, kendi aramızda eğleniyorduk ama oyun başlayınca, arkadaşlarım için olmasa da benim için işler değişti. Oyunculardan biri köpek taklidi yaparken dudaklarının üst kısmını hızlı bir şekilde titretiyor ve bu seyircileri çok güldürüyordu. Nedense o hareket çok hoşuma gitti ve yakından görmek istedim. Bulunduğum yerden sahneyi bile zor görüyordum. Nöbetçi ağabeyden izin istedim ama vermedi. Gürültü yapmayacağımı söylesem de haklı olarak inanmadı ve ben o hareketi uzaktan izlemek zorunda kaldım. Ama oyun bittiğinde hareketin aynısını yapıyordum. Bunu gören arkadaşlarım durumu öğretmenimize söyledi. O günden sonra boş derslerin taklitçisi ve okuldaki müsamerelerin oyuncusu hâline geldim. Nöbetçi ağabey şimdi ne yapıyor bilmem ama ben o günden beri ön sıraları da geçip çıktığım sahneden inmedim.

Aksine Tiyatro’nun kuruluşunu ve faaliyetlerini öğrenebilir miyiz?

Aksine Tiyatro’yu 2006 yılında kurduk. İlk gösterimimizi de 2007 yılında Sarıyer Belediyesi Boğaziçi Tiyatro Festivali’nde yaptık. İlk oyunumuz, tüketim toplumunun kara mizahını anlattığım “Parça Tesirli Pazarlar” oyunuydu. Bu oyunu, 2014 yılına kadar 7 sezon oynadık. Onu, devamı niteliğinde ve büyüme ekonomisinin kontrolsüz ve aşırı üretimin kara mizahını yaptığım “Sevgili Pazartesilerim” izledi. Bu oyunu da 2011 ile 2016 yılları arasında 5 sezon oynadık. Sonra 2001 yılında yazdığım ilk oyunum olan, “Mendil Alır mısınız?” oyununu sahneledik. Sokakta çalışmak zorunda olan çocukların hayatından bir kesit sunduğum bu oyunu da 2012 ile 2015 yılları arasında 3 sezon sahneledik. Aksine Tiyatro olarak, Aksine Sahne günlerinde sahnelediğimiz son oyunumuz da Gezi Direnişini anlatan “Aradığınız Topluma Ulaşılamıyor” oyunu oldu. İlk gününden son gününe kadar içinde bulunmaktan büyük mutluluk duyduğum o muhteşem direnişe bir güzelleme niteliğindeki oyunu 2015-2016 sezonlarında gösterdik. Ardından ciddi bir rahatsızlık yaşayarak iki yıl sahneden uzak kaldım ve o dönemde mecburen Aksine Sahne’yi kapattık. Şartlar o günden sonra bize Aksine Sinema adına üretimler yapma yolunu açtı ama Aksine Tiyatro mümkün olan en kısa sürede yeni oyunuyla seyircisiyle buluşacak.

Ne güzel işler yapmışsınız, hemen geçmek istemiyorum. Aksine Tiyatro’dan biraz daha bahsedelim. Nasıl bir yerdi orası?

Türk Tiyatrosu’nun ilk ve en önemli sahnelerinin olduğu Tepebaşı’nda kurduk Aksine Sahne’yi. 30 seyirci alan, ufacık da bir fuayesi olan bir yerdi. Oyunlardan sonra kalmak isteyen seyircilerimize şarap ikram eder ve sohbet ederdik. Hayatın sadeleştiği ve güzelleştiği yerlerden biriydi bizim için. Aslında Aksine Tiyatro’yu en iyi özetleyen şey sanırım sitemiz için yazdığım şu yazıydı:

“Aksine Tiyatro; 2006 yılının ekim ayında toplumsal sorumlulukların dayattığı bir tiyatro hareketi olarak aksine işler üretmek için kurulur ve kurulduğu günden bugüne boyunu aşmasa da bu amaç doğrultusunda üretmeyi sürdürür. Örneğin sayısız kez oynanmış oyunlar üzerinde çalışmak yerine bugüne dair gerçeklerden geçen oyunlar üretir ya da seyirci bana gelsin diye oturmak yerine tiyatro seyircisi erozyonuna karşı savaşmak ve yeni seyirciler yaratmak için çalışmalar yapar. Ona göre aksine işler yapmak her geçen gün sıradanlaşan yozlaşmaların aksine yaşamak için tüketmek yerine üretmek gibidir, Aksine işler yapmak; gemisini kurtaran kaptanların arasında, suyun üzerinde kalmaya çalışan insanlara tutunabilecekleri bir sal yapmak gibidir, Aksine işler yapmak; gerçekten tiyatro yapmak gibidir.”

Bu arada geçmiş olsun. Yaşadığınız rahatsızlığın da çok enteresan bir hikâyesi varmış… Ona gelmeden önce Aksine Sinema başlığındaki çalışmalarınızdan da bahseder misiniz?

Aksine Sinema adına ilk filmimiz olan “İş”; iş arayan bir adamın, bir karınca ile yaşadığı hikâyeyi konu alıyordu. Bahsettiğiniz olayın gerçekleştiği ikinci filmim “Seçim”i New York’ta çektim. Üçüncü filmim “Gökyüzü” idi. Bugünkü baskın aile yapısının nasıl çocuklar yetiştirdiği üzerine odaklanan bir hikâye. Son filmim Konsensüs ise bir kara mizah. Üç dram çektikten sonra tiyatrodaki gibi komedi yapmaya karar verdim ve üç mafya üyesinin mafya örgütüne demokrasi getirme çabasını konu aldım.

Nereden izleyebiliriz bu filmleri?

Bu filmler ancak festivallerde gösterim şansı bulabildi ama Vimeo kanalımdan izlemek mümkün. https://vimeo.com/user59489869

Seçim filmini çekerken yaşadığın enteresan olaya gelmek istiyorum. Biliyorum hoş bir olay değil ama senden ilk dinlediğimde inanamamıştım ve uzun süre etkisinden kurtulamamıştım… Gerçekten çok enteresan ve sanırım nadir yaşanabilecek bir olay. Okurlarımızın da ilgisini çekecektir eminim.

O dönem New York’ta yaşayan kuzenim Murat Bayramoğlu’nun yanına ziyarete gidecek ve gitmişken de kameramı yenileyecektim. Aklıma orada çekilebilecek bir kısa metraj filmin hikâyesi geldi. Murat da üniversite yıllarında tiyatro yapmıştı ve filmde hikâyesini anlatacağım adama uygundu. Fikrimi ona açtım ve yapmaya karar verdik. Filmde hikâyesi anlatılan adamı o oynayacaktı. Murat, eşi Sadriye ve arkadaşları, ben gitmeden tüm hazırlıkları yaptılar. Ancak gittiğim gün Murat hastalandı ve yüksek ateşle yattı birkaç gün. Filmi çekeceksek benim oynamamdan başka çare yoktu ve öyle yaptık. Film, beyninde kötü huylu tümör olan bir adamın hikâyesini anlatıyordu ve o dönem ABD’de Donald Trump ile Hillary Clinton arasında kıyasıya bir rekabetle geçen başkanlık seçimleri vardı. Filmdeki karakter, her akşam televizyondan seçim tartışmalarını izliyor, bir yandan da kanser tedavisine bağlı ödemeler yüzünden tüm parasını yavaş yavaş kaybediyor. Adam, doktorla görüşüyor ve önünde iki seçenek olduğunu öğreniyor. Ameliyat ya da kemoterapi. İçinde bulunduğu durumda ikisinin sonucu da iyi olmayacak. İkinci seçimi olan takip ettiği siyasal seçimi ise Trump ya da Hillary’den hangisi kazanırsa kazansın dünya için iyi olmayacak. Filmde iki seçimin ve iki kanserin hikâyesi anlatılıyor yani. Sonunu anlatmayayım tabii.

Senaryoda hastane sahneleri de vardı ama onları Amerika’da çekemedik. Kurguda bir şeyleri farklı düşünerek çözerim deyip döndüm İstanbul’a ama filmi hiçbir şekilde masada bağlayamadım. Kafamda, “Bu kadar emek boşa mı gidecek” sorusuyla yaşıyordum o dönem.

Bir sabah sağ koluma giren bir kramp ile uyandım. Yarım saat sonra sağ kolumu, iki saat sonra da konuşma yeteneğimi kaybettim. Hastaneye kaldırıldım. Beynimin sol tarafında ceviz büyüklüğünde bir tümör olduğunu öğrendim. Tümör, sağ kolumu ve konuşma yeteneğimi yöneten bölgeye zarar vermişti. Hastaneye yatırıldım ve tümörün alınacağı ameliyatı beklemeye başladım. Odaya gelip yatağa yatırılınca hemen bir not defteri ve kalem istedim. Sol elle yazdığım ilk şey “Kameramı getirin” oldu. Tiyatro tarafındaki öğrencilerimden biri doktordu ve ameliyatı yapacak profesörü tanıyordu. Ona durumu anlattı ve o da kabul etti. Ameliyata girerek çekim yaptı öğrencim. Özetle dünyada, kendi filmindeki karakteri oynayıp, filmde kendi beynini de göstermiş tek film yönetmeniyim sanırım. Tabii asıl enteresan olan beynimde tümör olduğunu bilmeden beyninde tümör olan birinin hikâyesini yazmam, ardından Murat’ın hastalanması yüzünden rolü canlandırmam ve hastane sahnelerini çekemeden Türkiye döndüğümde aynı hastalıkla hastaneye düşmem. Bunların arasında şu an bilimsel olarak açıklayamadığımız bir bağlantı olduğuna inanıyorum açıkçası. Mucize diye adlandırdığımız şeyler de öyle bence zaten. Quantum üzerine yapılan keşiflerin devamı ile bu konularda daha çok şeyi açıklayabileceğiz gibi geliyor bana.

Bir yandan yönetmen, yazar ve oyuncu kimliğinle harika işlere imza atıyorsun diğer yandan da bir ‘Beyaz Yakalı’ olarak Türkiye’nin en büyük şirketlerinden birinin Kurumsal İletişim biriminde yönetici olarak çalışıyorsun. Bu iki kariyeri aynı anda nasıl devam ettiriyorsun?

Aslında bu sanıldığı kadar zor bir şey değil. Klasik bir aile hayatım ve büyütmekte olduğum çocuklarım olsaydı olamazdı belki ama öyle değil. Gördüğüm kadarı ile toplumun çoğunluğunun vakit ayırdığı birçok şeye, kendimi bildim bileli vakit ayırmıyorum. Bunların başında TV izlemek geliyor. Evde televizyonum var ama sadece sinema filmi izlemek, çok nadiren de bir diziyi takip etmek için açılıyor. Sadece TV bile hayatınızda olmadığında size büyük bir zaman kalıyor. Bir de tabii şöyle bir boyutu var bu durumun. Bu iki alan birbirini besliyor. Her ikisi adına yaşadıklarım diğerinde kendine bir yer buluyor sürekli. Sanat yapmak için hayatın içinde olmanın daha sağlıklı olduğuna inanıyorum. Aksine Tiyatro’yu kurarken de hiçbir zaman daha önce sahnelenmiş oyunları sahnelemek amacını gütmedik. Onu yapan ve tek işi tiyatro yapmak olan çok insan var zaten. Biz hep yaşanılan günün olgularına odaklanan yeni hikâyeler anlatmak istedik ve öyle yaptık. Gerekli ve az olan da bu değil mi? Hem yaşamın içinde tüm dertlerini çeken hem de buradan sanat çıkaran insanlar ve ekipler.

Son filmin Konsensüs’ün çekim aşamalarından ve sonrasından bahsedebilir misin bize?

Filmin yazım aşamasından seyirci ile buluşmasına kadar tüm aşamalar pandemi şartları altında gerçekleşti. Bu durum özellikle çekim aşamasında bizi oldukça zorladı. Set için her şey ayarlanmışken son gün bir kapanma kararı gelip gelmeyeceğini bekliyorduk. Neyse ki her şey yolunda gitti ve çekimleri istediğimiz sürede bitirebildik. 2020 Temmuz’unda çekimler 4 gün gibi bir sürede tamamlandı. Ardından filmin kurgusunu da eylül ayı sonunda bitirdik. O günden beri film festivallerde seyirci ile buluşmaya devam ediyor.

Filmin ortaya çıkış hikâyesi nasıl gerçekleşti?

Tiyatroda çoğunlukla komediler yazdım ama sinemaya geçtikten sonra ilk üç filmimi de dram türünde çektim. Artık bir komedi çekme zamanı geldi diye düşünüyordum. Aynı zamanda yıllardır bu ülkenin televizyonlarında mafya üyelerinin kahramanlaştırılmasından son derece rahatsızdım ve o kahramanların hayatlarına başka bir açıdan bakan bir iş yapmak istiyordum. Bu iki amaç bir senaryoda buluştu ve Konsensüs ortaya çıktı. Ülkenin içinde bulunduğu hâli bir mafya çetesinde geçen olaylar üzerinden anlatan bu filmde, üyesi oldukları mafya çetesine demokrasi getirmeye kalkan 3 kafadarın hikâyesini kaleme aldım.

Peki İlker Köklük bugünlerde ne yapıyor?

Birkaç aydır Konsensüs filminin tiyatro oyununu yazmakla meşguldüm. Nihayet bitti ve önümüzdeki ay Ayrık Otu Yayınevi’nden basılacak. Aynı hikâyenin romanına başladım bir yandan. Aksine Tiyatro olarak sahneleyeceğimiz yeni bir oyun yazmaya başlayacağım şimdi de. Oyun, insanın dünyaya ve kendinden başka canlılara verdiği zararı anlatan bir absürt komedi olacak. Bir de İstanbul’da yeni kurulacak olan bir tiyatro, ilk oyunları olarak Parça Tesirli Pazarlar ile Sevgili Pazartesilerim’i sahneliyor şu an. Onlarla provalara giriyorum.

Senin gibi sanatsal üretimlerin içinde olmak isteyen gençlere ne önerirsin?

Ne üreteceğinizden bağımsız olarak yapılması gereken en önemli şey kitap okumak bence. Hiç kuşku yok ki sizden önce çok yaratıcı ve büyük beyinler geçti bu dünyadan. Onlar gözlemlerini kitaplara döktüler. O beyinlerin muhakemesinden süzülmüş bir dünyadan haberdar olmak ancak iyi kitapları okumakla mümkün. Ne kadar çok değerli yazar kitabı okursanız, özgün eserler üretme ihtimaliniz o kadar yüksek olur.